Gökyüzünde yilda 3 milyar şimsek veya yıldırım oluşmaktadır. Bir diğer deyişle yılın herhangi bir zamanında dünyanın üstünde 2000 yıldırım bulutu vardır ve dünyamıza her saniyede 100 yıldırım düşmektedir. Güçlü bir fırtına, Hiroşimaya atılan atom bombasından 100 kat daha fazla enerji açığa çıkarmaktadır. Kim bilir? Belki bir gün gelecek yıldırımları da enerji kaynağı olarak kullanmayı ögreneceğiz.
Bu gök olayi insanligin ilk tarihinden itibaren ilahi bir isaret olarak görülmüstür. Yildirim düsmesi insanlar için tehlikeli olmasina ragmen insan yasamina faydasi da vardir. Yıldırımlar yeryüzündeki bitkiler için faydali maddeler olan nitratlar ve oksijenin de yeryüzüne inmesine neden olurlar.
Her sey günes isiklari ile yeryüzünde isinan havanin yükselmesi ile basliyor. Tabii içinde buharlasan suyu da yukari tasiyarak. Bu yükselen hava yaklasik 2-3 kilometreye ulasinca havanin soguk katmanlarina rast geliyor. Soguk havalarda nefes verince nefesimiz nasil buharlasiyorsa aynen o sekilde buharlasi-yor ve gördügümüz bulutu olusturuyor. Bu bulutlar daha sonra hava akimlari ile 20.000 metreye kadar tirmanabiliyorlar.
Asli tam bilinememesine ragmen bulutlarin bu yükselisleri sirasinda içlerinde olusan buz kristallerinin birbirlerine sürtünerek bir statik elektrik enerjisi açiga çikardiklari öne sürülüyor. Bu elektrik enerjisi bulutlarin üst katmanlarinda pozitif(+), alt katmanlarinda ise negatif(-) yüklü olarak birikiyor. Bulutun içindeki yük havayi iyonize edecek güce ulastiginda simsek olusuyor.
Yagmur bulutlarinin alt yüzeylerindeki büyük negatif yük içindeki elektronlari iterek orayi da pozitif yüklü hale getiriyor ve bu yük saniyede 1000 kilometre hizla topraga iniyor, yani kisa devre yapiyor. Yildirimin bu andaki isisi 30.000 derece olup günesin yüzeyindeki isinin 5 kati kadardir.
Yildirim düserken çok sasirtici bir sey oluyor. Yerden de buluta dogru bir bosalma oluyor. Yerden 100 metre yükseklikte bu iki akim birlesiyor ve iletkenligi çok fazla olan bir koridor olusuyor. Iste bundan sonra yildirimi hiçbir sey durduramaz, pozitif yük hizla buluta dogru onu nötr hale getirmek için yükselir, îste yildirimin havadan yere mi, yoksa yerden havaya mi olustugunu yaratan soru bu.Bu koridordan yerden göge dogru neredeyse isik hizinin üçte biri hizla yükselen akini yildirimin göze gelen siddetli isigini da yaratir. Ardindan yine yukardan yere iner ve iki taraf arasindaki potansiyel farki sifirlanana kadar bu olay 10-12 kez tekrarlanabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder