İnsanlar tarihlerinde çok uzun bir süre tuvalet kullanmadilar. Baslangiçta hayvanlar nasil yapiyorlarsa, onlar da öyle yaptilar. İslerini en yakın çalının dibinde veya bir ırmak kenarında görebiliyorlardi. Ancak toplumlar gelistikçe, köyler, kasabalar ortaya çıktıkça tuvalet ihtiyacını karsılamak için daha uzak mesafelere gitme zorunlulugu dogdu. Ayrıca açıkta bırakılan atıkların yarattıgı kötü koku ve hastalık tehlikeleri de insanlarda bu konuda bazı önlemler almanın zamanının geldıgi bilincini olusturdu.
Binlerce yıl önce Sümerler, Mısırlılar ve Hindistanda yasayanlar oturakta oturup, ihtiyaçlarını giderdikten sonra oturaga düsenleri uzakta bir yerlere döküyorlardı. İki bin yıl önce ise Romalılar ilk basit tuvaleti kullanmaya basladılar. Atıklar oturdukları deligin içine düsüyor, deligin altından akan su onları uzaga tasıyordu.
Çiftçilerin, açik arazide çalisanlarin ise zaten böyle bir dertleri yoktu. Tarlanin bir kösesine çukur kaziyor, çukur yeterince dolunca, toprakla dolduruyor ve baska bir çukur kaziyorlardi. Geceleri ise yataklarinin altinda bir lazimlik bulunduruyorlardi.
Ortaçagda kale ve satolarda atik bir delik vasitasi ile binanin etrafindaki su birikintisine düsürülüyordu. Bir yere tuvaletini yapip, onu bir tanktan gelen su ile sürükleyip, uygun bir yere birakma fikri ilk olarak Kraliçe 1. Elizabeth zamaninda, 1589 yilinda John Harringtondan geldi. Ancak o zamanlar İngilteredeki evlerde ne böyle bir tanki dolduracak, ne de atigi alip götürecek su sistemi vardi.
Günümüzdekilere benzer bir tuvalet ancak iki yüzyil sonra 1778de İngilterede bir saat yapimcisi olan Alexander Cum-ming tarafindan tasarlandi ve Joseph Bramah tarafindan gelistirildi. Tuvaletlerden evlere yayilan kötü koku ise 1849 yilinda Stephen Greenin U seklinde bir boruyu tuvaletin çikisina monte etmesi ile son buldu. Tuvaletlerin ve günümüzde lavabolarin da altinda bulunan bu U seklindeki boruda her zaman bir miktar su kalir ve kokunun olusmasini önler. Tabii o zamanlar tuvaletler dökme demirden yapiliyordu. Sonra düzgün yüzeylerinin temizlenme kolayligi bakimindan seramik tuvaletler üretilmeye baslanildi. 1888 yilinda ise tuvaletlere zinciri çekilince suyu akan klozetler ilave edildi.
Bizde tuvaletler için hela, kenef, ayakyolu, WC., 00, yüznu-mara gibi birçok isim kullanilir. WC. İngilizce ismindeki Wa-ter Closetin bas harfleridir. Yüznumaranin hikayesi ise degisik. Eskiden Fransada otellerde tuvaletler koridorlarin uçlarmdaydi. Odalarin her birine birer numara verirken, tuvaletlere numarasiz demisler ve 00 diye isaretlemislerdi. Fransizcadaki numarasiz kelimesi ile 100 numara kelimesi hemen hemen ayni telaffuz edildiginden, bizde Fransizcasi biraz kit birinin tercüme hatasi sonucuyüznumaraolarak yerlesmistir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder